Odpowiedzialność małżonków za wzajemne zobowiązania jest zależna od kilku fundamentalnych kwestii. Po pierwsze musimy wiedzieć, czy rozważania dotyczą sytuacji wspólności majątkowej między małżonkami, czy posiadają oni rozdzielność majątkową.
Kolejną rzeczą jest rodzaj zaciągniętego zobowiązania. Inaczej sytuacja wygląda, gdy dług jest związany z działalnością gospodarczą a inaczej gdy dług dotyczy zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.
Zanim jednak przejdę do bardziej szczegółowego omówienia zagadnień związanych z tematyką "czy żona odpowiada za długi męża", to chcę wszystkich zainteresowanych uczulić na pewne często pomijane kwestie. Po pierwsze, nie przeczy idei zaufania sprawdzanie tego co robi drugi małżonek w kwestiach finansowych lub dokładne zapoznawanie się z tym co podpisujemy na prośbę małżonka.
Po drugie, rozdzielność majątkowa nie jest oznaką braku zaufania lub chęci oszukania kogoś, tylko jest prawnym wyborem modelu życia. Jednocześnie rozdzielność majątkowa nie jest panaceum na wszystkie finansowe bolączki.
Po trzecie, należy odbierać korespondencję, która przychodzi pocztą. Często ludzie, mylnie, myślą że nieodebranie poczty powoduje, że nic się nie wydarzy (na przykład sąd nie przeprowadzi rozprawy lub nie wyda wyroku). To nie prawda. Prawdziwą szkodę robi nieodbieranie poczty, gdyż nie wiemy co było w liście oraz nie blokuje to działań sądu, komornika lub wierzyciela (można zastosować domniemanie doręczenia).
Moim zdaniem najważniejszy jest spokój. Każdą sytuację trzeba prawidłowo przeanalizować i ocenić pod względem prawnym. Zachęcam do kontaktu z kancelarią w celu omówienia sprawy i zorientowania się co można w danej sytuacji zrobić.
Wspólność majątkowa
Zasadą jest, że zawarcie małżeństwa powoduje powstanie wspólności majątkowej. Mamy zatem do czynienia z tworzeniem się majątku wspólnego małżonków. W takiej sytuacji nabycie przykładowo nieruchomości przez małżonków powoduje, że trafia ona do majątku wspólnego. Małżonkowie są współwłaścicielami nieruchomości w ramach wspólności małżeńskiej, bez podziału na udziały.
Zaciągnięcie zobowiązania przez jednego z małżonków może być obarczone żądaniem wierzyciela na pisemne wyrażenie zgody drugiego małżonka. Wierzyciel w ten sposób się zabezpiecza na wypadek niespłacenia długu przez dłużnika. W takiej sytuacji wierzyciel może wystąpić do sądu o nadanie klauzuli wykonalności na małżonka, a czasami nawet już na etapie pozwu o zapłatę włączyć drugiego małżonka do sprawy jako pozwanego. Ustrój wspólności majątkowej powoduje tworzenie wspólnego majątku, ale również wspólnej odpowiedzialności za niego oraz względem wierzycieli.
Oczywiście, jeśli wierzyciel nie uzyskał zgody małżonka dłużnika, czyli zobowiązanie zaciągnięte zostało bez zgody drugiego małżonka, a nawet często bez wiedzy drugiego małżonka, to wierzyciel będzie mieć duży problem, aby uzyskać tytuł wykonawczy przeciwko drugiemu małżonkowi.
Co prawda wierzyciel ma instrumenty prawne, które przy pewnych założeniach mogą mu pomóc dokonać przymusowego zniesienia wspólności małżeńskiej a następnie podziału majątku dłużnika i jego małżonka. W ten sposób doprowadzając do możliwości egzekucji z udziału dłużnika w majątku, który był majątkiem wspólnym.
Pamiętać trzeba, że w ustroju majątkowej wspólności małżeńskiej każdy z małżonków ma prawo posiadać majątek osobisty (na przykład majątek uzyskany przed małżeństwem lub w drodze darowizny po zawarciu małżeństwa).
Rozdzielność majątkowa
Ustrój rozdzielności majątkowej jest formą małżeńskiej umowy majątkowej między małżonkami, która powoduje, że każdy z nich ma majątek osobisty. W takim stanie rzeczy mogą oni być jedynie współwłaścicielami danego składnika majątku. Ich współwłasność ma charakter udziałów ułamkowych. W takim kontekście udział małżonka dłużnika jest bezpieczny, jeśli ów małżonek nie wyraził na zaciągnięcie zobowiązania lub też w inny doniosły prawnie sposób nie włączył się do takiej czynności prawnej.
Umowę rozdzielności majątkowej należy zawsze zawierać w formie aktu notarialnego. Przedsiębiorca posiadający taką umowę powinien na żądanie kontrahenta go o tym poinformować. Jest to element ściśle związany z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Rozdzielność małżeńska majątkowa w pewnym sensie oddala odpowiedzialność jednego małżonka za długi drugiego, jednakże nie jest idealnym wyjściem. Choćby dlatego, że jeśli drugi małżonek ma długi i swój majątek osobisty, to wierzyciel będzie prowadził z niego egzekucję, co będzie zapewne miało wpływ również na drugiego małżonka.
O umowie rozdzielności majątkowej warto rozmyślać jeszcze przed zawarciem małżeństwa. Sama umowa rozdzielności majątkowej może być rozszerzana lub zwężana wg uznania stron tej umowy. Można dokonać swego rodzaju wyciągnięcia danego składnika z majątku wspólnego do majątku osobistego dłużnika lub drugiego małżonka.
Zaciągnięcie długu
Cel, data oraz sposób zaciągnięcia danego zobowiązania również ma znaczenie przy ocenie odpowiedzialności za długi drugiego małżonka. Zaciągniecie zobowiązania w celu zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny może stanowić podstawę do uznania, że drugi małżonek również ponosi odpowiedzialność za dług.
Istotny jest również czas powstania danej wierzytelności. Jeśli długi powstałe są przed zawarcie małżeństwa, to nowy małżonek do do zasady będzie bezpieczny. W sytuacji gdy długi powstały w trakcie małżeństwa, to istnieje prawdopodobieństwo odpowiedzialności za nie również przez współmałżonka. W takim przypadku obowiązujące są powyższe rozważania przedstawione w niniejszym wpisie.
Tak jak wspomniałem w początkowej części wpisu. Ocena stanu faktycznego jest najważniejsza w kwestii odpowiedzi na pytanie o odpowiedzialność za długi współmałżonka. Najlepiej jak takiej oceny dokonuje specjalista. Stąd polecam siebie i moją kancelarię, gdyż nasze doświadczenie i wiedzą mogą uratować Twój majątek.
